فروشگاه ساز بهبود

به نام خداوند جان و خرد

ضرورت حسابرسی صورتهای مالی

نوشته:داود داداش زاده

خلاصه مقاله

امروزه حسابرسی ازجایگاه خاصی برخوردار است وگزارشات حسابرسی می توانداستفاده کنندگان رابه طوردقیق راهنمایی نماید حسابرسی معمولأ به دوصورت زیر انجام میگیرد:

1-حسابرسی مالی

 2-حسابرسی عملیاتی

حسابرسی مالی نحوه رعایت قوانین ومقررات واصول وضوابط حسابداری را مد نظرقرارداده وبخشهای مختلف عملیات مالی راکنترل می کند.

حسابرسی عملیاتی فعالیتهای شرکت رادرقالب اهداف وبرنامه های آنمورد بررسی قرار میدهد در حسابرسی عملیاتی صرفه جویی اقتصادی وکار آیی واثر بخشی‌‌‌ | بیشتر مورد توجه قرارگرفته ونحوه استفاده از منابع شرکت را اعم ازمنابع انسانی و...  مورد رسیدگی قرار می گیرد|حسابرسی از طریق آزمون رعایت وآزمون محتوا شواهد واطلا عات لازم رابرای گزارش خود جمع آوری می نماید .

حسابرسی وتجزیه وتحلیل فعالیتهای مالی:

حسابرس باتوجه به مسئولیت سنگینی که بر عهده دارد باید افرادی این مسئولیت مهم رابپذیرند که دارای تخصص حسابداری باشند تا بتوانند عملکرد مالی  یک شرکت رامورد بررسی قرار داده واعلام نظر نمایند برای مثالدر ارتباط بامانده مطالبات مشکوک الوصول ومانده حسابهای دریافتنی جهت دست یافتن به واقعیتها باید شواهد لازم از طریق تجزیه وتحلیل مانده این حسابها جمع آوری نمود .

نقش حسابرسی در بقاوتداوم فعالیت شرکتها:

می دانیم که درهر سیستم منظم کنترل کنندهای وجود دارد تا نظم موجود تداوم پیدا نموده آشفتگی وهرج ومرج درسیستم ایجاد نشود درسیستم های مالی وحسابداری این نقش راحسابرس برعهده دارد.

حسابرس با تزریق اطلاعات سالم به شریان حیاتی شرکت مدیریت وسرمایه گذاران را از وضعیت موجود شرکت آگاه می کند تا با توجه به اطلا عات قابل اطمینان حسابرسی تصمیم گیری شود.

کار برد تکنیکهای آماری در حسابرسی:

از آنجائیکه حسابرس شواهد خود رااز طریق بررسیهای موردی وبه روش نمونه گیری انجام میدهد بنا براین استفاده ازتکنیکهای آماری برای حسابرس ضروری است تا بتواند با نمونه گیری دقیق وحساب شده نمونه را به جامعه آماری خود تعمیم دهد.

از مباحث فوق چنین نتیجه گیری میشود که حسابرسی یکی از ضروریات اجتناب ناپذیردرمؤسسات وشرکتها میباشد تااز اینطریق بتوان به اقتصادسالم وکارآیی بهتر وصرفه جویی اقتصادی دست یافت، حسابرسی می تواند روشهای عملیات مالی  مؤسسه  مورد رسیدگی رابررسی نموده وراهکارهای مالی در جهت پیشرفت وارتقای فعالیتهای مؤسسه ارائه نماید.

بنا براین متولیان مشاغل حسابرسی وحسابداری باید ترتیبی اتخاذ نمایند که این شغل پرمسئولیت جایگاه واهمیت اصلی خودش را در جامعه پیدا نماید و جامعه نیز بهتر بتواند از خدمات حسابرسی استفاده بنماید.  

                    ضرورت حسابرسی صورتهای مالی

  نوشته:

داود داداش زاده

مقدمه                                                      

امروزه حسابرسی در تمام کشورهای پیشرفته جایگاه خاص خودش را پیدا کرده است وکلیه افراد وسازمانهای استفاده کننده از گزارشات مالی معمولأ گزارش حسابرسی را در تصمیم گیری خود ملا ک عمل قرار داده ونسبت به سرمایه گذاری یا خرید سهام وتبین وضعیت مؤسسات تجاری اقدام می نمایند.

کنترلهای داخلی مؤسسات که توسط حسابرسان خود سیستم صورت می گیرد به عنوان بال وپر مدیریت در جهت اهداف و پیشرفت فعالیتهای سازمانها عمل می نماید نقش مؤثری که حسابرس در فرآیند عملیات مالی ایفا می نمایدبه هیچ کس پوشیده نیست حسابرس با استفاده از اصول وضوابط مدون ارتقای اقتصادی واجتماعی را درهر کشور فراهم می نماید حسابرس به عنوان چشم بینای هرسیستم میتواند بازخوردهای لازم دربخش های مختلف سیستم ایجاد نموده وهشدارهای لازم  رابه مدیران اعلام کند و هرسازمانی که به به طور جدی به خدمات حسابرسی اهمیت داده واین جایگاه با ارزش را برای حسابرسی حفظ نماید میتواند درابقای سازمان واصلاح روشها وبهینه سازی عملکرد مالی موفقیت چشمگیری رابه دست آورد وهر سازمانی ازخدمات حسابرسی استفاده نکند به عدم ارزیابی واقعی عملکردهای مالی نمی تواند ادعای موفقیت  را داشته باشد وبه همین علت است که شرکت های بزرگ در کشورهای پیشرفته موفقیت خودشان رامدیون حسابرسان می دانندوخودشان را مؤظف می نمایند که از خدمات حسابرسی به نحو احسن استفاده نمایند واگر حسابرس در کار خود کوتاهی نماید اورا مورد مؤاخذه قرار داده وادعای ضرر وزیان نموده وموضوع را به مراجع قضایی ارجاع میدهند.

بنا براین متولیان وپرچمداران ومتخصصان این رشته با اهمیت ومؤثر درصرفه جوئیهای اقتصادی کشور وظیفه سنگینی رادرجهت شناساندن جایگاه حسابرسی در جامعه برعهده دارند وباید خدمات حسابرسی توسط متخصصان وتحصیل کرده های رشته حسابداری انجام گیرد ونباید اهمیت این رشته آنچنان در جامعه متزلزل شودکه لیسانس جغرافی به عنوان ممییز مالیاتی یا حسابرس داخلی یک سیستم گمارده شود وحسابرسی وحسابداری چنان اهمیت وارزش خودش را از دست بدهد که خدمات واقعی متخصصان حسابرسی با خدمات افراد غیر متخصص تمییز داده نشود.

حسابرسی باید مثل رشته های پزشکی وخلبانی و... دارای جایگاه خاص خودش باشدوضوابطی برای شغل حسابرسی در سازمانهاومؤسسات دولتی وغیردولتی  تعریف شودواین ضوابط دارای ضمانت اجرایی باشد تا خدمات حسابرسی دارای کیفیت وارزش متناسب با جایگاه خودش را داشته باشد.

دراین مجموعه سعی گردیده است ضرورت حسابرسی اسناد مالی به صورت اجمالی نه مفصل| مورد بحث قرار گیرد ودرحد توان به اثربخشیهای حسابرسی درپیشرفت اقتصادی جامعه بپردازم.     

تعریف حسابرسی : حسابرسی عبارت است از رسیدگی به اسنادومدارک عملیات مالی یک شرکت یا یک مؤسسه وسازمان توسط یک مؤسسه حسابرسی میباشد که با استفاده از قوانین وضوابط واستانداردهای وضع شده توسط مراجع ذیربط عملیات حسابرسی انجام می گیرد.

اسناد مالی به دو صورت توسط حسابرسان مورد بررسی قرار میگیرد   1- آزمون رعایت

                                                                                     2- آزمون محتوا

در آزمون رعایت چار چوبی که اصول و مقررات برای شرکتها تعیین نموده بررسیهای مالی انجام میگیرد ومشخص می شود که شرکت مور د بررسی تاچه حد به مقررات وضوابط مالی پایبند بوده است .

در آزمون محتوا عینیت عملکردها مورد بررسی قرارگرفته ومشخص میشودکه اسناد مالی با موارد مندرج وواقعیتهای موجود مطابقت دارد یانه| برای مثال در دفاتر بدهکاران مبالغی که به نام افراد متفرقه ثبت گردیده است آیا مورد تأیید خود افراد میباشد؟

در حسابرسی آزمون محتوا ضمن برخورداری از اهمیت ویژه| فراز ونشیب بسیاری راجهت پیمودن پیش روی حسلبرس می گذارد |در حقیقت عین رویداد رابرای حسابرس مشخص میکند .

اهداف حسابرسی: هر حسابرس برای دست یافتن به اهدافی شروع میشود که این اهداف نوع حسابرسی واستاندادهای مورد استفاده راتعیین می نماید |معمولأ حسابرسی به دو صورت زیر طبقه بندی میشود.

1- حسابرسی مالی

2- حسابرسی عملیاتی

حسابرسی مالی: بررسی صورتهای مالی ونتایج عملیات وجریان وجوه نقد وسرمایه گذاریها ووضع مالی موجود شرکت راشامل میشودکه دراین گونه حسابرسی اصول وموازینی که توسط مراجع ذیربط اعلام میشود مورد بررسی قرار می گیرد تا مشخص شود که آیا اصول مذکور توسط شرکت رعایت می شود؟ آیاشرکت دارای ضوابط خاص برای کنترلهای داخلی خودش دارد وگزارشهای حسابرسی داخلی قابل اتکا برای استفاده کنندگان میباشدآیاواحد مورد رسیدگی ضوابط خاصی برای خودش دارد؟

همچنین در حسابرسی مالی رعایت قوانین ومقررات دربخش های مختلف عملیات مالی شرکت اعم از خرید وفروش کالا وخدمات ونحوه وصول درآمدها وانجام هزینه ها مورد بررسی قرار میگیرد.

حسابرسی عملیاتی: حسابرسی عملیاتی درحقیقت رسیدگی منظم وسیستماتیکی رابرعهده دارد و فعالیتهای یک شرکت رادر قالب اهداف وبرنامه های آن شرکت مورد بررسی قرار میدهد.

حسابرسی عملیاتی در کارآیی وصر فه جویی اقتصادی شرکت اعمال نظر نموده ونحوه استفاده شرکت از منابع خود اعم از منابع انسانی وداراییها را مد نظر قرار داده ومشخص مینماید که شرکت تاچه اندازه از منابع خود به صورت بهـینه ا ستـفاده می نماید.

موارد زیر درحسابرسی عملیاتی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد:

1- موانع مؤثر برکارآیی و سود دهی شرکت

2- میزان دستیابی به منافع ونتایج مؤثر

3- رویه های به کار رفته در خرید وفروش

4- منابع شرکت

5- حفظ وحراست ونگهداری از منابع

6- روش های عملیاتی

7- میزان احساس تعلق کارکنان

8- میزان هدفمندی عملیات

9-  روابط کارکنان ومدیریت

10- نحوه مشارکت کارکنان در تصمیم گیری ها

11- معیارهای مورد استفاده در ارتباط بامنابع

12- شناسایی راه کارهای بهینه جهت ارتقای کارآیی واثر بخشی فعالیتها

حسابرسی وتجزیه وتحلیل فعالیت­های مالی : بنا به وظایف سنـگینی که حسابرسی بر عهـده دارد به نظر می رسد که سغل حسابرسی قله مشاغل حسابداری است یعنی یک حسابرس باید تمام مراحل حسابداری را طی نماید وشناخت کاملی از سیستمهای حسابداری داشته باشد تابتواند اسناد ومدارک مالی مثبت را از غیر مثبت ، تشخیص دهد ومسیر فعالیتهای مالی را بشناسد.

بهترین تجزیه وتحلیل فعالیت های الی معمولا توسط حسابرسان انجام میگیرد وگزارش های حسابرسی مثل نور افکن قوی میتواند استفاده کنندگان از این گزارش ها را جهت تصمیم گیری بهتر راهنمایی نماید برای مثال اگر حسابرس در ارتباط باحسابهای دریافتنی اعمال کنترل نماید باید مانده حساب مذکور را تجزیه وتحلیل کند تا برایش اثبات شود که مانده حساب بدهکاران مانده واقعی یا غیر واقعی است.

تجزیه وتحلیل در ارتباط با حساب مطالبات مشکوک الوصول باید به دقت انجام شود که آیا ارقام مندرج درصورتهای مالی به عنوان مطالبات مشکوک الوصول میتواند مورد قبول واقع شود یا نه؟

افـشا که یکی از وظایف پر مسئولیت حسابرسی ا ست نیاز مند تجزیه وتحلیل رویدادهای مالی است، آزمونهای محتوایکی از ابزارهای مهم تجزیه وتحلیل حسابرسی می باشد ومیتواند حسابرس را در جمع آوری شواهد لازم کمک کند.

بنابراین تجزیه وتحلیل حسابرسی یکی از ضروریات بررسی صورتهای مالی میباشد که اصولا باید در تمام حسابرسی ها وحتی در کنترلهای داخلی نیز از آن به نحو احسن استفاده شود.

نقش حسابرسی در بقا وتداوم فعالیت شرکتها وسازمانها و...: میدانیم که در جهان صنعت اعمال کنترل ونظارت بهترین واساسی ترین نقش را در بهبود روشها وارتقای کیفیت بر عهده دارد ودر هر سیستمی یک مرحله باز خور وجود دارد واین مرحله تحت کنترل بودن سیستم را نشان میدهد وهر سیستمی که تحت کنترل واقعی باشد انحراف ازمعیار درآن سیستم کاهش پیدا میکند ونتایج وکارآیی واثربخشی سیستم مطلوب میشود.

مشاغل حسابرسی نیز در هر سیستم به عنوان کنترل کننده وتحلیلگر سیستم عمل مینماید وهمیشه هشدارهای لازم را برای استفاده کنندگان وتصمیم گیرندگان اعلام می کند حسابرسی چراغ قرمزها را برای مدیران نشان میدهد تا رسیدن به هدف در سیستم تقویت شده ووضعیت موجود تحت کنترل ونظارت باشد.

با توجه به اینکه حسابرسی در شرکت مورد رسیدگی پرونده حسابرسی ایجاد نموده وتمام مشاهدات خودش را درآن ثبت می نماید واین سوابق در رسیدگی های بعدی سوابق فعالیت شرکت را در اختیار حسابرس قرار میدهد وبدینطریق نقاط ضعف شرکت تقویت شده و به نقاط قوت تبدیل میشود وبیماریهای عملکردی به سرعت تشخیص داده شده ومورد درمان قرار میگیرند و حسابرس نمی گذارد بیماری مزمن در شرکت وجود داشته باشد وضعیت موجود را تحت آزمون وکنترل قرار داده ومثل آینه آنچه در شرکت می گذرد برای مدیریت ومراجع ذیربط نشان میدهد.                                                            

 انحراف معیار از دستیابی به اهداف را میتوان از طریق فرمول زیر محاسبه نمود:        

انحراف از معیار- عملکرد واقعی = اهداف مورد نظر

در این رابطه حسابرسی در شناسایی عوامل مؤثر بر انحراف عملکرد مالی تأثیر به سزایی دارد وبه همین دلیل کشورهای پیشرفته جهان معمولا از خدمات حسابداری وحسابرسی بیشترین استفاده را مینمایند.

کاربرد تکنیکهای آمار در حسابرسی: حسابداری معمولا به صورت موردی ونمونه گیری اسناد ومدارک شرکت را مورد بررسی قرار میدهد ولی ممیزی کلیه اسناد مالی را رسیدگی میکند، بنابراین در حسابرسی استفاده ازتکنیکهای آماری اعم از نمونه گیری وتعمیم آن به کل جامعه(منظور از جامعه در اینجا کلیه موارد قابل کنترل درحوزه شرکت میباشد) ضروری به نظر میرسد.

برای تعیین ضریب احتمال خطر ویا قابلیت اعتماد شواهد آماری از احتمال خطر آلفا وبتااستفاده مینمایندوجهت تصمیمگیری درست درباره سطح مطلوب دقت حسابرس میتواند از جداول آماری استفاده نماید البته تکنیکهای آماری  مورد استفاده در حسابرسی خودش مبحث گسترده ای را می طلبد که از حوصله این مقال خارج است و در اینجا صرفا جهت نشان دادن جایگاه و اهمیت این تکنیکها در حسابرسی ، اجمالأ به آن اشاره گردید.

نتیجه گیری: همانطوریکه در مبا حث متن اشاره گردیده است به منظور جلو گیری از ضرر های اقتصادی وتبعات اجتماعی وجهت افزایش کار آیی وصرفه جویی اقتصادی وکاهش ضرر وضایعات وهزینه های بی رویه شرکتها وسازمانها ومؤسسات در هرکشوری نیازمند حسابرسی واعمال کنترل برخودشان میباشند زیرا حسابرسی مطلوب میتواند تعادل مالی را برای شرکتها به ارمغان بیاورد ونحوه استفاده از دارائیها ومنابع ووجوه درگردش ومدیریت هزینه ها را نشان می دهد.

بنا براین مؤسسات حسابرسی باید قابل اعتماد ومورد اطمینان جامعه باشد وگزارشهای حسابرسی قابل اتکا باشد تا جامعه استفاده ازخدمات حسابرسی وحسابداری را برای خودش لازم وضروری بداند وچنین امری مسئولیت سنگینی بر عهده متولیان سیستم حسابرسی کشور می گذارد تا از کنارچنین مسئولیت با اهمیت به راحتی نگذرند وتوجه خودشان را درتقویت ومقتدر نمودن این رشته معطوف نمایند.

   منابع ومأ خذ

1- اداره حسابداری عمومی ایالات متحده، استانداردهای حسابرسی دولتی، مترجم : قوامی ،محمدعلی ،سازمان حسابرسی ،چاپ اول 1378.

2- هوانسیانفر ،گارو وآبنوس،استانداردهای حسابرسی وحسابداری ،کتابخانه فروردین ،چاپ سوم،تابستان 1370.

3- شبا هنگ ،رضا ،استفاده از تکنیکها ی آماری در حسابرسی ، سازمان حسابرسی ،چاپ اول،شهریور1369.

4- مهربان ،رضا ،تجزیه وتحلیل سیستمهای اندازه گیری، نشرپیکان ،تهران،1377.

5- CIPFA،حسابرسی داخلی اثربخش،ترجمه :کمالی زارع ،علی وارباب سلیمانی ،عباس،سازمان حسابرسی،فروردین1379.

6- شعری،صابر،تجزیه وتحلیل هزینه های کیفیت،حسابرس،سال سوم،شماره 10،ص64،بهار1380.